Veel onderzoek gaat over het achterhalen wat de mening is van de doelgroep over een bepaald onderwerp. Zeg maar – populair gezegd – hoe staat hij/zij erin?
Maar wat is een attitude?
Thurstone (1928) hanteert het concept attitude om het totaal aan te duiden van de neigingen en gevoelens van een persoon, vooroordelen of vooringenomenheid, vooropgezette ideeën, ideeën, angsten, bedreigingen en overtuigingen over een bepaald onderwerp.
Oké, maar hoe méét je dat?
Zoals uit de definitie van Thurstone blijkt, is de opinie of attitude niet in één getal te vatten, maar we veronderstellen dit wél, daar anders de hele meting geen zin heeft. De mening dan wel opinie van een persoon is de verbale expressie, de uiting van die attitude en een mening is alleen van belang voor zover deze geïnterpreteerd is als een uiting van attitude (Thurstone, 1928).
Voorbeeld metingattitude
In hoeverre bent u het eens met het geplande tekort op de begroting van de Rijksoverheid voor het begrotingsjaar 2025?
Geheel mee oneens
Mee oneens
Noch mee oneens, noch mee eens
Mee eens
Geheel mee eens
Geen mening, weet niet
Wát meet je eigenlijk?
Het is maar de vraag of deze meting van de attitude van de respondent omtrent het tekort op de begroting de waarheid weergeeft, er zijn immers redenen te bedenken waarbij de respondent liever niet het achterste van de tong laat zien. Een ander aspect is de handeling, de actie, is die wel in lijn met de attitude, dan wel in lijn met de opinie van de respondent? Wellicht betrof het een intentie die nooit uitgevoerd gaat worden (“Gaat u op partij X stemmen?” of “Gaat u product Y kopen?“). Verder: de meting is slechts een momentopname, een dag later kan immers de mening gewijzigd zijn.
Relatie waarheid – attitude – meting
In onderstaande figuur is de vraag over het begrotingstekort, de attitude (groen) en de daaruit verkregen data zijn de meetwaarden (rood); enerzijds de gemeten mening, of anderzijds de gemeten actie. Let wel: dit zijn twee verschillende zaken.
In welke mate daarmee de waarheid gemeten is, is dus een slechts een afgeleide, een interpretatie.
Bron
Thurstone, L.L. (1928). Attitudes Can Be Measured. American Journal of Sociology, 33(4), 529–554.
Student vroeg mij laatst: mag ik een Likertschaal ook als
metrische variabele hanteren?
Antwoord
Hij wist vast niet dat achter die vraag al heel veel
literatuur schuilgaat. De essentie is:
Ja, als je van plan bent een latente variabele te meten. Dus een nieuwe variabele gaat maken op basis van een aantal vragen met een Likertschaal, zoals een attitude.
Nee, als je alleen maar wil weten wat het antwoord is op een vraag met een Likertschaal.
Daar horen dan ook verschillende analysetechnieken bij (zie hieronder tabel 2). Onderstaand de uitleg van dit antwoord.
Equidistantie
De Likertschaal is een veelgebruikte manier van het vragen naar attitudes en meningen van respondenten (Likert scale, nd). Likert (1932) heeft deze ooit ontworpen om invulling te geven aan de wens om aspecten van persoonlijkheids- en karaktereigenschappen (‘traits of personality and character’) meetbaar te krijgen. De meest gebruikte vorm is in Nederland een vijfpuntsschaal (Brinkman, 2014), maar ook een zevenpuntsschaal komt voor. Een standaard antwoordschaling kent equidistantie ( Likert, 1932; Schriemer, 2014). Equidistantie is een begrip ontleent uit de geografie en betekent ‘gelijke afstanden’. Dat houdt in dit geval in dat de afstand tussen ‘1’ en ‘2’ even groot is als de afstand tussen ‘2’ en ‘3’, enzovoorts. zie tabel 1.
Een voorbeeld waarbij de onderlinge afstanden niet meer gelijk zijn is bijvoorbeeld: 1 = absoluut onwaarschijnlijk, 2 = beetje onwaarschijnlijk, 3 = misschien waarschijnlijk, 4 = waarschijnlijk, 5 = zeer waarschijnlijk. Deze schalen noemen we ongebalanceerd (Berg, Mehciz, Houtkoop-Steenstra & Holleman, 2002) of asymmetrisch (Joshi, Kale, Chandel & Pal, 2012). Over die Likertschaal & -methode is echt veel over geschreven. Een mooi overzichtsartikel is van de hand van Joshi et al (2015) waar ze ingaan op de verschillen en overeenkomsten tussen vijf- en zevenpuntsschalen en (de hamvraag in deze) of je zo’n vraag met een dergelijke schaal nu wel of niet als metrische variabele mag hanteren.
De hamvraag: ordinaal of intervalgeschaald
Om die vraag te beantwoorden moet de onderzoeker eerst vastleggen
wat hij wil: een latente variabele meetbaar maken of (losse) vragen stellen die
de Likertschaling hebben. Joshi et al (2012) stellen dan ook met klem dat die
beslissing vooraf, bij het maken van de vragenlijst, vastgesteld moet zijn door
de onderzoeker en dus niet achteraf. Want er is een verschil tussen vragen met de
bedoeling een Likertschaal te maken en een Likertschaal-achtige vraag. Boone &
Boone (2012) leggen dat omstandig uit.
“(…) Likert-type items as single questions that
use some aspect of the original Likert response alternatives. While multiple
questions may be used in a research instrument, there is no attempt by the
researcher to combine the responses from the items into a composite scale.”
“A Likert scale, on the other hand, is composed
of a series of four or more Likert-type items that are combined into a single
composite score/variable during the data analysis process.”
Het gevolg van die keuze voor de schaling betekent dat er
verschillen zijn in de statistische analyses die je kunt uitvoeren. In
Schriemer (2017) leg ik uit aan de hand van de tabellen 5.1 (p.132) en 6.1 (p.160)
welke analyses gerechtvaardigd zijn, gegeven de schaling van variabelen. In dit
specifieke geval omtrent de Likertschalen is de volgende indeling te maken
(mede geïnspireerd op de artikelen Boone & Boone (2012) en Joshi et al (2015),
zie tabel 2.
Let op: niet neutraal hanteren hè!
Literatuur
Berg, H. van den, Mehciz, M, Houtkoop-Steenstra, H. & Holleman, B.
(2002). Opinie-meten of opinie-maken? De
rol van stellingvragen in markt- en opinieonderzoek. Amsterdam: Stichting
voor Culturele Studies
Boone, H.N. & Boone, D.A. (2012). Analyzing Likert Data. Journal of Extension.
Volume 50, No 2, Article number 2TOT2. Geraadpleegd op 03-03-2019 via https://www.researchgate.net/profile/Mahdi_Safarpour/post/what_is_a_logistic_regression_analysis/attachment/59d622fb79197b8077981513/AS:304626539139073@1449640034657/download/Likert+Scale+vs+Likert+Item+%28Good+Source%29.pdf
Brinkman, J.H.M. (2014). De
vragenlijst. Een goed meetinstrument voor toepasbaar onderzoek.
Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers bv
Joshi, A., Kale, S., Chandel, S. & Pal, D.K. (2015). Likert Scale:
Explored and Explained. British Journal of
Applied Science & Technology 7(4): 396-403. Geraadpleegd 03-03-2019 via
https://www.researchgate.net/publication/276394797_Likert_Scale_Explored_and_Explained
Likert, R. (1932). A
technique for the measurement of attitudes. Archives
of Psychology, 22(140), pp.1–55.
Likert scale (nd). Likert scale. Geraadpleegd op 12-02-2018 via https://en.wikipedia.org/wiki/Likert_scale
Schriemer, M.G. (2017). Statistiek voor de beroepspraktijk.
Statistiek leren lezen, daarna begrijpen en berekenen met SPSS. Voor hbo en wo.
Tweede herziene druk. Haarlem: SVW
