Analyse van krantenartikelen | Martien Schriemer | 07-06-2020
Voor het hoger onderwijs is de scriptie als afronding zeer goed voor de student, maar alleen als er aan de bezwaren zijn voldaan.
Het inhoudelijke bezwaar van tegenstanders gaat met name in op de kwaliteit van de organisatie van het afstudeertraject van het hoger onderwijs. Maar als het onderwijs op orde is, zijn er belangrijke voordelen: de student leert meedraaien in een organisatie, leert om te gaan met ingewikkelde trajecten en heeft meteen kans ‘groenpluk’.
Op basis van een analyse van allerlei krantenartikelen van (met name) de laatste jaren van opiniemakers, of beter gezegd, opinieschrijvers, blijken er voor- en tegenstanders te zijn van het schrijven van een scriptie als proeve van bekwaamheid ter afronding van het hoger onderwijs. Tot zover niets nieuws.
Het belangrijkste bezwaar van de tegenstanders is dat de opleiding te weinig begeleiding geeft en dat begeleiders onvoldoende geschoold zijn en dat er te weinig adequaat onderwijs ter voorbereiding van het schrijven van een scriptie is, zoals onderzoek. Dat alles leidt tot studievertraging en dat speelt vervolgens weer de markt van externe, vaak dure en door de onderwijsinstellingen onontdekte ‘ghost writers’ in de hand, hetgeen een prominent bezwaar is ten aanzien van de originaliteit van de scriptie (plagiaat).
Voorstanders van de scriptie stellen dat een dergelijk traject juist een goed beeld geeft van iemands kunnen, dat studenten leren omgaan met complexiteit, tegenslag en onvoorspelbaarheid. Het meelopen in een externe organisatie geeft de student verder de kans de organisatie te verbeteren, maar ook zichzelf door middel van reflectie op het eigen handelen. Als laatste – en niet het geringste voordeel – ontstaat er ‘groenpluk’: organisaties kunnen relatief goedkoop kennis maken met een kandidaat en bieden vaak de student al een baan aan voordat deze afgestudeerd is. Beslist een na te streven doel, daar draait het immers om, voor zowel student als onderwijsinstelling.
Neerwaartse vicieuze cirkel
Belangrijkste redenen waarom studenten moeite hebben met de scriptie is het gebrek aan voorbereiding en (te weinig) begeleiding (Huisman, 1992). Doordat de studie uitloopt, werken veel studenten fulltime om de studie te bekostigen (Frensch, 2011). Dan ontstaat er een neerwaartse vicieuze cirkel: ze hebben geen tijd om aan de scriptie te besteden, hetgeen weer leidt tot studievertraging en dus meer kosten. Voltijdstudenten hebben jaargenoten, die helpen je afbakenen en structuur aanbrengen (Nieber. 2009).
Verder is er een groep ‘vastlopende’ studenten die met mentale problemen hebben, zoals faalangst of burn-outklachten (Harmsen, 2019). Studenten hebben een allesoverheersende twijfel op elk onderdeel van de scriptie (Vermeulen, 2018). Die groep met psychische problemen groeit de afgelopen jaren hard. Zij vinden het bovendien lastig een halfjaar lang zelfstandig onderzoek te doen (Harmsen, 2019).
Scriptie-inhoudelijke problemen zijn er ook. Er is geen geschikt onderwerp, of het onderwerp is te breed, of er zijn problemen met de vraagstelling, bijvoorbeeld doordat deze onvoldoende is afgebakend [met vraagstelling bedoelt men ook wel probleemstelling of centrale vraag], de docent doorkruist het onderzoeksidee van de student, of de student weet niet hoe het op te schrijven. Verder is de aard van de problemen ook vaak methodologisch (Huisman, 1992).
Opleidingen zijn kritisch beoordeeld door NVAO omtrent afstudeertraject
Analyse van scriptie-eindcijfers van 2003 tot en met 2011 leidt tot de conclusie dat door de bezuinigingen de kwaliteit van de scriptie de afgelopen jaren straf is afgenomen (Kuiper, 2016). De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) heeft in het verleden meerdere universiteiten en hogescholen als ‘niet goed genoeg’ beoordeeld met name op de scriptiefase, bijvoorbeeld door zichzelf tegensprekende examinatoren, voortdurende personeelswisselingen, steeds wijzigende eisen en procedures (Boonstra, 2014; Rengers, 2013). Anno 2019 vinden onderwijsbonden dat het hoger onderwijs (nog steeds) tekortschiet in de begeleiding en dat binnen de opleiding niet genoeg persoonlijke aandacht heeft voor het scriptietraject (Harmsen, 2019). Er bestaat een gigantische druk om studenten zo snel mogelijk te laten afstuderen, dan leveren ze universiteiten en hogescholen immers geld op. Deze vorm van financiering van het hoger onderwijs leidt tot overwerkte docenten en ‘een race to the bottom in termen van onderwijskwaliteit’ (Bouma, 2019).
Het curriculum schiet ook tekort. Opleidingen slagen er niet goed in om het verschil tussen de masterscriptie en de bachelorscriptie duidelijk te vertalen in hun onderwijsprogramma. Er is een besef dat de bachelorscriptie ‘minder’ is dan een masterscriptie (in omvang, zelfstandigheid en kwaliteit), maar dat blijkt onvoldoende uit het curriculum (Weerman, 2014). De docenten zijn slachtoffer van het slecht geoperationaliseerde verschil tussen de afronding van de bachelor en de master bij hun beoordeling en begeleiding (Weerman, 2014). Daarnaast zijn er onvoldoende onderzoeksvakken, ontoereikende begeleiding en ontoereikende onderzoeksvaardigheden van en aandacht voor studenten (Goudriaan, 2019).
Belangrijkste reden dat docenten en/of opleidingen problemen hebben met het scriptietraject is dat ze geen goede of te geringe begeleiding geven (Reinhilde, 2015). De geringe begeleiding genereert een diploma dat geen proeve van bekwaamheid meer is, maar een gestandaardiseerde oefening, zonder diepere kennisvergaring: het traject is nooit bedacht als een traject waarbij studenten het alleen moeten doen en hebben hulptroepen nodig (Reinhilde, 2015). Verder zijn scriptiedocenten niet in staat een omvangrijke scriptie op taal, inhoud en structuur te begeleiden en te beoordelen (Keuning, 2019).
Scriptie geeft studievertraging
Het argument tegen de scriptie als ‘eindtoets’ van een master of hbo-opleiding is dat studenten studievertraging oplopen (Keuning, 2019). De opleidingen leren de studenten niet kritisch lezen en academisch schrijven (Peels & Baardewijk, 2019). Laat staan dat de student leert hoe je een scriptie moet schrijven (Keuning, 2019). De scriptie is in een format die volkomen kunstmatig is en de student verricht nauwelijks écht onderzoek (Weerman, 2014). De studenten leren niet in de opleiding hoe ze moeten analyseren, interpreteren en concluderen (Keuning, 2019). Dat leidt tot extra werkdruk, frustratie, onnodige kosten en studievertraging, dat op zijn beurt leidt tot een stuwmeer van studenten die studievertraging oplopen (Keuning, 2019).
Er is behoefte aan externe scriptiebegeleiders
Er is behoefte aan externe scriptiebegeleiders of zelfs ‘ghost writers’ vanwege de studievertraging die studenten oplopen, wat duur is (Keuning, 2019). De rekensom is voor studenten dan ook snel gemaakt: “het is goedkoper als ik mijn scriptie door iemand laat schrijven en afstudeer, dan dat ik langer doorga en straks de boete moet betalen (Frensch, 2011).”
Goudriaan (2019) vindt dat een afstudeerscriptie niet bij hbo-opleidingen past, wat de behoefte aan commerciële scriptiebureaus aanjaagt. Externe scriptiebegeleiders vervullen een duidelijke behoefte, vooral ingegeven doordat het hoger onderwijs studenten niet voldoende adequaat op maat begeleidt (Reinhilde, 2015). Die begeleiding ontbreekt bijvoorbeeld bij Nederlands, sommigen zijn niet goed in de taalbeheersing (Frensch, 2011), waar externe begeleiders dat – tegen betaling – oplossen voor de student in kwestie. Externe scriptiebegeleiders helpen je verder met het afbakenen en structuur aanbrengen (Nieber. 2009). Alhoewel – net zoals plagiaat– hulp bij het schrijven nadrukkelijk is verboden, studenten sjoemelen wel vaker met de scriptie (Ad.nl, 2005), of zoals een voorbeeld van Nijmeegse studenten aan de Radboud Universiteit (Ad.nl, 2016), maar ook prominenten maken zich er schuldig aan, zoals de president van Mexico die grotendeels zijn scriptie overschreef (NRC.nl, 2016). Los van die (over)duidelijke gevallen is de hulp bij het nadenken, structureren en spellen voorlopig onvoldoende afgedicht in de scriptie-eisen van het hoger onderwijs (Lindhout, 2013).
Scriptie geeft een accuraat beeld van iemands vermogen
Peels & Baardewijk (2019) stellen dat de scriptie als eindproduct aangeeft welke verschillende deelgebieden van de studie de student beheerst: het gebruik van methodes, de reconstructie van theorie, (vernieuwend) onderzoek en het vermogen om helder te schrijven met de juiste bronverwijzingen. Verder geeft de scriptie een vrij accuraat beeld van iemands vermogen te schrijven, hoofd- en bijzaken te onderscheiden, zich tot een discussie te verhouden en een genuanceerd oordeel te vellen.
Pluymaekers (2019) benoemt een drietal positieve effecten voor hbo-studenten: ze leren om te gaan met complexiteit, tegenslag en onvoorspelbaarheid. Door bij een externe organisatie het scriptietraject door te lopen is het niet alleen een opbrengst dat de student leert mee te draaien in die organisatie, maar tevens het zicht krijgen op het verbeteren van de organisatie en door reflectie de kwaliteit eigen werk te verbeteren. Een ander voordeel blijkt te zijn dat studenten meestal in de afstudeerfase (bij die organisatie) al aan de echte baan zijn begonnen, dit is de zogenaamde ‘groenpluk’ (Nieber. 2009).
Bronnen: krantenartikelen over scriptieproblemen
AD.nl (17-01-2005). Studenten sjoemelen met scriptie. AD/Algemeen Dagblad
AD.nl (30-08-16). Bericht van ANP ‘Nijmeegse studenten sjoemelen wat af’. Geraadpleegd op 14-10-2019 via https://www.ad.nl/binnenland/nijmeegse-studenten-sjoemelen-wat-af~af2762c1/
Boonstra, W. (3-09-2014). Geslaagd! de Volkskrant
Bouma, K. (18 mei 2019). Scriptie onvoldoende? Dan ook geen beloning voor docent. de Volkskrant
Frensch, N. (30 juli 2011). Grof geld voor valse scriptie . AD/Algemeen Dagblad.
Goudriaan, T. (7-06-2019). Schaf de hbo-scriptie af en het probleem van betaalde scriptiebegeleiders is opgelost. Trouw
Harmsen, J. (3-06-2019). Ongerustheid over groei commerciële scriptiebureaus. Trouw
Keuning, N. (20 januari 2019). Bekort hbo met een jaar en schuif geld door naar basisonderwijs. de Volkskrant
Keuning, N. (11 juni 2019). Universiteiten, verlos studenten van die onmogelijke scriptie. de Volkskrant
Kuiper, R. (14-09-2016). Een 9 van vroeger is geen 9 van nu voor scripties aan de VU. de Volkskrant
Lindhout, S. (10 juni 2013). Duizenden studenten betalen voor hulp bij scriptie. de Volkskrant
Nieber. L. (8 april 2009). Als alles klaar is, dan moet de scriptie nog [Blog]. NRC.nl
NRC.nl (23-08-2016). Plagiaat Mexico’s president schreef scriptie grotendeels over. NRC Handelsblad
Peels, R. & Baardewijk, J. van (17-06-2019). De scriptie is de thermometer van het hoger onderwijs [blog]. NRC.nl
Pluymaekers, M. (13-06-2019). De scriptie heeft een functie voor hbo’ers, niet afschaffen dus. Trouw
Reinhilde, R. S. (13-03-2015). ‘In de universitaire wereld is het menselijke aspect verdwenen’. Het Parool
Rengers, M. (11-10-2013). ‘Dat ik nu niet meer afstudeer, kost me tienduizenden euro’s ‘. de Volkskrant
Schalie, M. van der (13-06-2019). Geachte redactie [Ingezonden brief]. de Volkskrant
Vermeulen, M. (14-04-2018). Je zou het nu even kunnen doen. Maar je doet het niet. de Volkskrant
Weerman, F. (30-06-2014). ‘Laat bachelor-studenten niet zweten op een scriptie’. de Volkskrant